Սոցիալիստական հասարակության ձևավորումը

Սոցիալիզմը քաղաքական գաղափարախոսություն է, որը ենթադրում է համայնավարության և հանրային սեփականության հռչակման միջոցով հասնել սոցիալական արդարության, հավասարության և աշխատավորի ազատագրման։

Սոցիալիստական համակարգերը կարող են բաժանվել ոչ շուկայական և շուկայական ձևերի Ոչ շուկայական սոցիալիզմի ժամանակ շուկայի և փողի փոխարեն ապրանքի գինը հաշվարկվում է նրա որակական հատկանիշներից, ինչը կապիտալիզմի տնտեսական օրենքներից էական տարբերվում է: Ոչ շուկայական սոցիալիզմ նպատակն է հաղթահարել ոչ արդյունավետությունը և ճգնաժամը կապիտալի ակումուլացիայով և եկամտային համակարգով։ Որպես տարբերություն շուկայական սոցիալիզմը հիմնված է գնագոյացման, շուկայի բաղադրեչների և որոշ դեպքերում շահույթ հետապնդելու ցանկության վրա, որպես եկամտի աղբյուր օգտագործելով հասարարակն սեփականություն հանդիսացող ընկերությունները և կապիտալի արդյունավետությունը բաժանվում է հասարակության միջև: Այս ընկերությունների կողմից ստացված շահույթը վերահսկվում է յուրաքանչյուր ընկերության ղեկավարության կողմից կամ հասարակական լայն զանգվածի կողմից:

Նէպը և դրա արդյունքները

Խորհրդային երկրում կիրառված ոազմակոմունիստական համակարգը առաջացնում էր ժողովրդական հուզումներ, ինչը ստիպեց բոլշևիկյան ղեկավարությանը անցում կատարել նոր տնտեսական քաղաքականության(Նէպ)։
Այն պետք է խթաներ տնտեսության զարգացմանը։
Գյուղատնտեսություն։ Արգելվեց հացահատիկի և այլ մթերքների բռնագրավումը, վերացվեց պարենմասնատրումը, ընդունեց պարենհարկի մասին օրենքը, ըստ որի, պետությանը տուրք վճարելուց հետո գյուղացին իրավունք ունի տնօրինել ստացած բերքի ավելցուկը։ Պարենհարկը գանձվում էր բոլոր տեսակի գյուղատնտեսական ապրանքներից։ 1923թ․ ընդունվեց գյուղմիասնական օրենքը, որը հնարավորություն էր տալիս պարենհարկը վճարել ցանկացած ապրանքով։
1920-ական թվականներին գյուղի սոցիալ-տնտեսական վիճակը բարելավման համար առաջացավ հողային քաղաքականություն։ Հողը բաշխվում էր 9 տարին մեկ և ըստ ծխերի անդամների թվի։ Արգելվում էր հողի առուվաճառքը, կտակելն ու գրավ դնելը։ Սակայն նեպի տարիներին այս հարցը ամբողջությամբ չլուծվեց, 1929թ․ շուրջ 40 հազար գյուղացի շարունակեց մնալ հողազուրկ։
Նէպի տարիներին սկսվեց արդյունաբերական ձեռնարկությունների վերականգնումը և նորերի կառուցումը։ 1923թ․ վերականգնվեցին Երևանի Արարատ գինու-կոնյակի գործարանը, կաշվի և մի շարք այլ գործարաններ։
1923-1924թթ պղնձաարդյունաբերության վերականգնման շնորհիվ, վերսկսվեց Կապանում պղնձի ձուլումը։
Արտադրանքի վաճառքից ստացված ֆինանսական միջոցները օգտագործվում էին աշխատավարձի բարձրացման և նոր սարքավորումների համար։ Աշխատավարձի չափը որոշվում էր ըստ կատարած աշխատանքի քանակի և որակի։
Նէպի կենսագործումը նպաստեց երկրի ճգնաժամի հաղթահարմանը։ 1928թ․ Հայաստանի տնտեսությունը հասավ նախապատերազմյան մակարդակին։